http://tr.wikipedia.org

‘tur.) karşımıza çı­kıyor. 250 dilde maddenin girildiği Wikipedia’da (Türkçe’de Vikipedi olarak adlandırılıyor.) 18 dilde 50 binden fazla madde var. İn­gilizce olan sayfalarda 1,5 milyon, Almanca yarım milyon madde bulunurken Türkçe girilmiş madde sayısı 40 bini aştı. Şimdi içinizde birinin, “O zaman isteyen iste­diğini girmez mi yahu?” dediğini duyar gibiyim. “Karman çorman bir alana dönüşür Vikipedi.” diyenler yanılıyor. Ünlü bilim ve teknoloji dergisi Nature bu konuyu test etmek için rastgele 50 tane konuyu uzmanlara inceleti­yor. Aynı maddeleri Brittanica ansiklopedisinde inceletiyorlar. Wikipedia’da 4, Britannica’da 3 hata bulunuyor. Herkes tarafından yazılan devasa bir kitap gibi olan Wikipedia’nın bu ka­dar doğru bilgi verebilmesi yine herkes tarafından sağlanıyor. Maddelere ekleme çıkarmayı herkes yapabildiği için bir hata görüldüğünde hemen başka biri tarafından hata düzeltilebiliyor. Wikipedia’ya ortak ak­lın bir ürünü demek yanlış olmaz sanırım.

Tabii ki herkese açık bir sayfa kötü ni­yetli kişiler tarafından suiistimal edilmeye çalışılıyor. Bazı durumlarda manasız bilgiler girilmesi, politik tercihlerin konulması gibi durumlar oluşabiliyor ki buna “Vandalizm” deniyor. Bunun yanında bazen bir konu hakkında farklı düşünen kişiler aynı mad­deyi defalarca değiştirerek “değiştirme sa­vaşı” başlatırlar. Editörlük yapan kişiler madde üzerine uzlaşamadıkları, bu durumda veya Vandalizm yapıldığında bazen o maddenin değiştirilmesi engellenir. Bir sü­re sular durulana kadar madde değiştirile­mez. Genel olarak her madde sürekli değiştirilmeye açıktır. Madde yazarları konu hak­kında uzman olmak zorunda değildir. An­cak kullanıcılar yazdıklarını acımasızca de­ğiştirirse veya keyfi olarak maddeleri dağıtırlarsa editörler tarafından uyarılır. Wikipedia’nın diğer kaynaklardan en büyük ayırt edici özelliklerinden biri de telif hakkının olmamasıdır. Bu açıdan Wikipedia özgür kaynak özelliği taşıyor. Wikipedia özgürlü­ğünü korumak için kâr amacı gütmeyen Wikimedia Vakfı tarafından işletilmektedir. Piyasa değeri 5 milyar dolar tahmin edil­diği halde Wikipedia kurucusu Jimmy Wales tarafından satın alma girişimle­rine olumlu cevap veriyor.

Türkçe Wikipedia Kasım 2002’de yayına başladı. 6 kişinin desteğiyle açılan Türkçe Wikipedia’nın ilk sayfaları İngilizce sayfalardan ya­pılan çevirilerden oluşuyordu. Türkçe ilk madde olarak Cengiz Han girildi. Vikipedi ismi ise kulla­nıcılar tarafından önerilmiş ve ka­bul görmesiyle Türkçe Wikipedia yerine kullanılmaya başlandı. Vikipedi’de 2003 yılında 100 olan madde sayısı 2004’te 1000’e, 2005’te 10.000’e çıktı. Aralık 2006 itibarıyla Vikipedi’deki madde sayısı 41 bine ve kayıtlı kullanıcı sayısı da 55 bine ulaştı.

Wikipedia’daki bilgilerin doğruluğu, tarafsızlığı hakkında eleştiriler de yapılmıyor değil. Buna örnek olarak, ga­zeteci John Seigenthaler, biyografisinin ta­mamen uydurma olarak girilmesini göster­di. Genelde gerçek dışı olan bir madde di­ğer kullanıcılar tarafından hızla düzeltilebiliyor. Ancak Seigenthaler biyografisi dü­zeltilmeden 132 gün Wikipedia’da yer aldı. 2005’teki bu olaydan sonra Wikipedia, madde oluşturulması kurallarını yeniden gözden geçirdi. Gerçek dışı bilgilerin giril­mesini zorlaştıran kurallar getirildi.

■ Wikipedia kurucusu Jimmy Wales, Time der­gisi tarafından 2006 yılında dünyanın en etkili 100 kişisinden biri seçildi.

■ Aralık 2005 itibarıyla 27 bin kullanıcı ayda en az 5 kez maddelerde değişiklik yaptı. 4 bin ka­dar kullanıcı ayda 100’den fazla değiştirme yaptı. Ayrıca Wikipedia’da değişiklik yapanla­rın yüzde 25’i Wikipedia’ya üye kaydı yaptırma­yanlardan geliyor.

■ İnternet adreslerinin ne kadar sıklıkla ziyaret edildiğini takip eden alexa.com adresine göre, wikipedia.org dünyada en çok ziyaret edilen 12. web sitesi ünvanını elinde bulunduru­yor. Açık artırma sitesi e-bay, online satış ya­pan amazon.com gibi ünlü siteleri Wikipedia geride bırakmış.

■ Wiki sözcüğü Hawaii dilinde çabuk anlamına geliyor. İlk Wiki web sayfasını hazırlayan Ward Cunningham, WikiWikiWeb’i hazırlarken Hawaii Uluslararası Havaalanı’nda terminaller arasında çalışan hızlı otobüsler için kullanıldı­ğını görmüş. İnterneti hızlı gezinmek için kullanılan “quick web” ile karıştırılmaması için Wiki’yi kullanmayı tercih etmiş.

■ Wikipedia, bedava ansiklopedi olarak çıktığı yola farklı projelere imza atarak devam ediyor Bedava içerikli kütüphane oluşturmaya çalışan “Wikisource”, yine birçok insan tarafından ortak kitaplar üretecek “Wikibooks”, her daim yeni bir şeyler öğrenmek isteyenlere bedava öğrenme materyalleri ve aktiviteler sunan “Wikiversity” ilerleyen yıllarda Vikipedi’yi gündemi­mize sokmaya devam edecek Wikipedia, do­nanım ve diğer masrafları karşılamak için za­man zaman bağış kampanyaları ile para topluyor. 800 bin doları geçen en son bağış kampanyası şu günlerde devam ediyor.

Hüseyin GÖKCAN

* 07.01.2007 tarihli bir yazıdır. Yazının orijinal adı, “Dünyanın Aklı Bu Ansiklopedi’de Vikipedi”dir.

Kaynak: Zaman Gençlik Dergisi, Sayı 6